Thử thách mới cho siêu dự án Formosa

Vũng Áng đón chúng tôi bằng cái nắng trên 40 độ C. Trên mặt bằng rộng hàng chục km2, cái nóng dường như được cộng hưởng trên một mặt bằng chỉ có cát, bê tông và sắt thép. Không chỉ vậy, đại công trường dường như nóng hơn vì những hậu quả từ sự kiện 14/5.

Biến cố tháng Năm

Cho đến nay, những thiệt hại từ sự kiện này vẫn chưa thể đo đếm hết được. Khi liên hệ với phía Tập đoàn Formosa để hỏi về thiệt hại, giới báo chí nhận được câu trả lời khá chung chung là “đang thống kê”. Ngoài những thiệt hại có thể nhìn thấy được trên thực địa, đáng chú ý hơn cả là những thiệt hại mà tạm thời không nhìn thấy hết, theo xác nhận của một lãnh đạo Formosa. Nặng nhất trong số này phải kể đến hệ thống máy tính của các nhà thầu, trong đó ghi lại toàn bộ dữ liệu liên quan đến quá trình thi công.

Trong khi đó, việc tổ chức lại hoạt động cho cả cỗ máy đang vào thời kì cao điểm cũng sẽ là một thử thách. Thời điểm chúng tôi có mặt, nhiều khu vực trên đại công trường vẫn đang trong trạng thái đóng cửa. Sau sự kiện tối 14/5, gần 5.000 công nhân Trung Quốc đã về nước, trong khi một lượng lớn công nhân Việt Nam từ nhiều tỉnh thành tham gia vào sự kiện đã không quay lại công trường.

Cuối tháng 5, Công ty TNHH thương mại Minh Khang và Formosa đã tổ chức Lễ khởi công xây dựng Bệnh viện Đa khoa Thành An – FHS. Đây là dự án do Công ty Thương mại Minh Khang làm chủ đầu tư với quy mô 300 giường bệnh, tổng vốn đầu tư khoảng 240 tỷ đồng. Khởi công một dự án như vậy trong bối cảnh nước sôi lửa bỏng là cách để nhà đầu tư tái khẳng định cam kết với tỉnh Hà Tĩnh về việc tiếp tục cuộc chơi còn dang dở. Thậm chí, chủ đầu tư còn cam kết đến cuối năm 2015 bệnh viện sẽ hoàn thành. Những nỗ lực gần đây trong việc bắt giữ và khởi tố những công nhân tham gia cướp phá công trường vào tối 14/5 như đang khẳng định nỗ lực của Chính phủ và chính quyền Hà Tĩnh trong việc chung tay với nhà đầu tư để khắc phục hậu quả, giúp dự án tiếp tục được triển khai theo kế hoạch. Tuy nhiên, những người trong cuộc đều hiểu, thách thức này khó có thể vượt qua trong thời gian ngắn.

Một góc của siêu dự án formosa chỉ còn ngổn ngang cát, bê tông, sắt thép…

Dặm dài phía trước

Trong các cuộc làm việc vừa qua, đại diện của Formosa luôn bày tỏ sự lo lắng về tiến độ của đại dự án. Những vướng mắc trong giai đoạn đầu của dự án trong công tác giải phóng mặt bằng đã buộc Formosa phải tăng tốc trong hai năm gần đây. Để thực hiện dự án này, Formosa cũng phải đi vay thương mại và việc chậm tiến độ dự án đồng nghĩa với chi phí đầu tư tăng lên.

Tuy nhiên, điều mà Formosa lo ngại hơn cả chính là việc mặc dù đã tiến hành đầu tư một cách nghiêm túc với tiến độ cao nhất, hướng đến mục tiêu bắt đầu sản xuất thương mại sớm nhất có thể, dường như vẫn còn khá nhiều dị nghị.

Đáng kể nhất là những dị nghị về mối liên hệ giữa đại dự án này với “một thế lực thù địch” nào đó đang muốn chiếm cứ một vùng đất rộng hàng chục km2, có cảng nước sâu và nhiều km cầu cảng, còn chuyện đầu tư chỉ là thứ yếu? Đến mức một tuyến kênh thoát nước lớn trong dự án, được xây dựng cẩn trọng và che kín phía trên theo dạng cống, gần đây cũng được một tờ báo đặt vấn đề liệu đó có phải là hầm ngầm? Vì “nghi vấn” này, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã phải mất khá nhiều công sức để giải trình.

Quan trọng nhất là việc có thời điểm nơi đây thu hút tới gần 5.000 lao động Trung Quốc, khiến Vũng Áng hình thành một “phố Tàu”. Việc này cũng nhận được nhiều dư luận thiếu thiện cảm và sau đó UBND tỉnh Hà Tĩnh phải có báo cáo riêng gửi Chính phủ. Với bối cảnh mới trên Biển Đông, những lo lắng của Formosa chắc chắn càng tăng lên. Với hàng tỷ đôla đã và đang được rót vào dự án và hiện thực hóa trên thực địa, Formosa mới là bên sẽ phải chịu thiệt hại nặng nề nhất khi tình hình xấu đi.

Với tư cách là một nhà đầu tư lớn đầu tư vào một tỉnh còn nhiều khó khăn về kinh tế, Formosa cần nhận được sự quan tâm hơn nữa từ phía Chính phủ, thay vì chỉ từ phía chính quyền địa phương như lâu nay. Khi không chứng minh được mối liên hệ giữa đại công trường Vũng Áng với bất kỳ “một thế lực thù địch” nào, mọi dị nghị có thể là thiếu công bằng.

Thiết nghĩ, cả phía Formosa lẫn UBND tỉnh Hà Tĩnh sẽ nhận được nhiều cảm thông và chia sẻ hơn từ công luận, nếu có một cơ chế cung cấp thông tin đầy đủ, minh bạch và cởi mở hơn về tiến trình phát triển dự án. Không khó để mỗi tháng, hai bên có một thông cáo chung về tiến độ của dự án để cung cấp cho báo giới trong và ngoài nước. Sự minh bạch một cách chủ động mới là cách thức căn cơ để xóa đi những dị nghị và để các bên không phải tiếp tục làm các văn bản giải trình. Con đường để Formosa trở thành nhà cung cấp thép số 1 Asean từ điểm nhấn Vũng Áng như kỳ vọng chắc chắn còn là một hành trình vất vả phía trước.