KỶ NIỆM 90 NĂM NGÀY THÀNH LẬP ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM 3/2/1930-3/2/2020: Kiểm tra, giám sát để Đảng ta thật sự “Là đạo đức, là văn minh”

Cách đây tròn 60 năm, tại Lễ kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có bài phát biểu trong đó có đánh giá về Đảng ta: “Với tất cả tinh thần khiêm tốn của người cách mạng, chúng ta vẫn có quyền nói rằng: Đảng ta thật là vĩ đại!” Bác Hồ đã chứng minh nhận định ấy bằng 4 lý do khác nhau, trong đó lý do thứ tư là: “Đảng ta vĩ đại, vì ngoài lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của dân tộc, Đảng ta không có lợi ích gì khác”. Kết thúc bài phát biểu của mình, Bác Hồ đọc mấy vần thơ:

Đảng ta vĩ đại như biển rộng, như núi cao

Ba mươi năm phấn đấu và thắng lợi biết bao nhiêu tình

Đảng ta là đạo đức, là văn minh

Là thống nhất, độc lập, là hòa bình ấm no

Công ơn Đảng thật là to

Ba mươi năm lịch sử Đảng là cả một pho lịch sử bằng vàng”.

Từ đó đến nay, câu thơ này đã khắc sâu vào tâm trí của mỗi cán bộ, đảng viên và đông đảo quần chúng, nhân dân. Đặc biệt câu thơ “Đảng ta là đạo đức, là văn minh” là một tuyên ngôn của Đảng, đồng thời là phương châm hành động, mục đích để Đảng ta hướng tới.

Ở đây “Đảng là đạo đức” là cốt lõi trong nền văn hóa của mỗi dân tộc, là giá trị truyền thống kết hợp với giá trị đạo đức cách mạng sống trong một tổ chức, phù hợp với xu thế và những giá trị nhân văn mà nhân loại tiến bộ trân trọng hướng tới. Đạo đức của Đảng, của các đảng viên là kết tinh truyền thống văn hóa hàng nghìn năm của dân tộc, kết hợp với tinh hoa văn hóa nhân loại trên cơ sở quan điểm duy vật lịch sử, duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin. Đạo đức cao nhất và xuyên suốt trong quá trình ra đời, phát triển của Đảng là độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, là tự do, hạnh phúc của nhân dân. “Đảng ta là đạo đức” trước hết phải được thể hiện ở những phẩm chất đạo đức cách mạng của mỗi cán bộ, đảng viên. Đức là “gốc” của người cán bộ cách mạng. “Gốc có vững cây mới bền”. Chính vì vậy, từ khi Đảng ta còn chưa ra đời, trong các lớp huấn luyện các chiến sĩ cách mạng, bài học về đạo đức cách mạng bao giờ cũng được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc coi là “bài học đầu tiên” của mỗi người cán bộ cách mạng. Chúng ta ắt còn nhớ, trong tác phẩm “Đường cách mệnh” (xuất bản năm 1927), ngay ở trang đầu, Nguyễn Ái Quốc đã viết: “Tư cách một người cách mệnh” trong đó có 27 điều răn đối với cán bộ: “Tự mình phải”, “Đối người phải” và “Làm việc phải”. Trong suốt những năm tháng trở thành người đứng đầu Đảng, Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn nhắc nhở, giáo dục cán bộ, đảng viên rèn luyện phẩm chất đạo đức. Vào đúng ngày thành lập Đảng ta 39 tuổi (3-2-1969) tức là trước khi “đi xa” 7 tháng, Bác Hồ đã viết bài báo “Nâng cao đạo đức cách mạng quét sạch chủ nghĩa cá nhân”. Trong bài báo ngắn này, Bác Hồ nhắc nhở: “Mỗi cán bộ, đảng viên phải đặt lợi ích của cách mạng, của Đảng lên trên hết, trước hết. Phải kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng...”; “kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh. Công tác kiểm tra của Đảng phải chặt chẽ”. Còn trong Di chúc, Bác Hồ có ý gắn kết đảng cầm quyền với đạo đức cách mạng: “Đảng ta là đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư”.

“Đảng là văn minh”, tức là Đảng tiêu biểu cho trí tuệ, lực lượng tiên phong của giai cấp, dân tộc, là lý tưởng hướng tới những giá trị tốt đẹp của một xã hội hiện đại và không ngừng vươn lên định hướng cho sự tiến bộ, sự phát triển của đất nước, dân tộc. “Đảng là văn minh” được thể hiện ở chỗ Đảng phải tập hợp trong hàng ngũ của mình những quần chúng tiên phong, những người tiêu biểu cho phẩm chất đạo đức, trí tuệ, năng lực lãnh đạo và uy tín trong các giai cấp, tầng lớp và trong quần chúng nhân dân. Đất nước, dân tộc không thể phát triển, tiến lên phía trước theo con đường đã vạch ra nếu thiếu một đảng giữ vai trò tiên phong mà những đảng viên của đảng kết tinh trong mình sự hiểu biết sâu sắc về lý luận và thực tiễn, biết thích ứng kịp thời và đúng đắn trước mọi diễn biến của cuộc sống, đồng thời lại có tầm nhìn xa trông rộng, dự đoán được tương lai và đề ra được những quyết sách giải quyết được những mâu thuẫn liên quan đến tương lai của đất nước, dân tộc, thích nghi được với thời đại. Một điều rất quan trọng có ý nghĩa cốt tử khi nói về vai trò tiên phong, tính chất văn minh của một đảng cầm quyền là phải biết dựa vào quần chúng, nhân dân, phát huy được trí tuệ, sức mạnh của họ biến nó thành sức mạnh của Đảng để phục vụ mục tiêu, lợi ích của dân tộc, đất nước và nhân dân. Câu nói “Đảng viên đi trước, làng nước theo sau” đã thể hiện phần nào vai trò tiên phong của Đảng, đồng thời cũng cho thấy sự gương mẫu, văn minh của Đảng.

“Đạo đức”, “văn minh” là kết tinh của tư chất văn hóa cao và đó cũng là biểu hiện đặc trưng nhất văn hóa của Đảng ta. Qua các bài viết, bài nói, thư từ, ghi chép cá nhân và nhất là toát lên trong suốt cuộc đời hoạt động của mình, chúng ta thấy sự nhất quán từ rất sớm trên bước đường hoạt động cách mạng, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh luôn dành mối quan tâm đặc biệt đến những khía cạnh văn hóa, quán xuyến trong toàn bộ hoạt động của Đảng cũng như sự nghiệp đấu tranh vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, tự do, hạnh phúc cho nhân dân.

Quán triệt và thực hiện quan điểm tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn chú trọng việc xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong đó có việc giáo dục, rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng, vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên là vấn đề quan trọng hàng đầu. Đây là những nội dung cơ bản, nền tảng, cốt lõi, nhất quán và xuyên suốt trong quá trình hoạt động của Đảng cũng như trong suốt đời hoạt động, công tác của người cán bộ, đảng viên. Nhờ có những phẩm chất đạo đức cách mạng của người cộng sản, lớp lớp cán bộ, đảng viên kiên trung của Đảng ta đã vượt qua muôn vàn khó khăn, gian khổ, thử thách, không nao núng tinh thần trước mọi hoàn cảnh, sẵn sàng hy sinh, cống hiến cho sự nghiệp chung của Đảng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng, cách mạng và nhân dân giao phó, góp phần vào những thắng lợi to lớn của sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Tuy nhiên, sau khi đất nước ta hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ, giành hòa bình, thống nhất toàn vẹn lãnh thổ, bước vào sự nghiệp đổi mới, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập với thế giới, do nhiều tác động và nhiều lý do chủ quan, công tác giáo dục đạo đức cách mạng, rèn luyện, kiểm tra, giám sát tính tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên bị mai một, kém hiệu quả, thậm chí bị buông lỏng. Trong khoảng 5 nhiệm kỳ Đại hội Đảng đã qua (từ Đại hội VIII đến Đại hội XII) Đảng ta liên tục đưa ra những cảnh báo và đề ra nhiệm vụ nhằm ngăn chặn sư suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên của Đảng. Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) đã chỉ ra 27 biểu hiện “tự diễn biến”, “tự suy thoái”, trong đó có 9 biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống. Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về công tác cán bộ cũng đã chỉ ra hàng loạt yếu kém, sai phạm của cán bộ, đảng viên như: “Một số cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp chiến lược, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, năng lực, phẩm chất chưa ngang tầm nhiệm vụ, quan liêu, xa dân, cá nhân chủ nghĩa, vướng vào tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi ích nhóm. Không ít cán bộ quản lý doanh nghiệp nhà nước thiếu tu dưỡng, rèn luyện, thiếu tính Đảng, lợi dụng sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật, cố ý làm trái, trục lợi, làm thất thoát vốn, tài sản của Nhà nước, gây hậu quả nghiêm trọng, bị xử lý kỷ luật đảng và xử lý theo pháp luật. Tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy tuổi, chạy quy hoạch, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy khen thưởng, chạy danh hiệu, chạy tội..., trong đó có cả cán bộ cao cấp, chậm được ngăn chặn, đẩy lùi”. Có thể thấy, suy cho cùng những yếu kém, khuyết điểm, sai phạm trong một bộ phận không nhỏ trong cán bộ, đảng viên; nhiều vụ án, nhiều cán bộ đã được kỷ luật, đưa ra xét xử, đều do thiếu tu dưỡng, phấn đấu, rèn luyện đạo đức cách mạng, chạy theo chủ nghĩa cá nhân, đánh mất vai trò tiên phong gương mẫu của người đảng viên của Đảng. Có nhiều nguyên nhân để xảy ra tình trạng ở một bộ phận không nhỏ trong cán bộ, đảng viên của Đảng trong những năm qua, trong đó một phần do “kỷ luật của Đảng phải nghiêm minh. Công tác kiểm tra của Đảng phải chặt chẽ”, bởi vì “chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra”, vì do cấp ủy lãnh đạo nhưng lại thiếu sự kiểm tra thì “coi như không lãnh đạo”... như Bác Hồ đã chỉ ra và Đảng ta đã đúc kết.

Chính vì vậy, để xây dựng Đảng ta trong sạch, vững mạnh, thật sự “là đạo đức, là văn minh” vừa là vấn đề lâu dài vừa là nhu cầu cấp bách, đồng thời phải coi đây là một trong những công việc phải làm thường xuyên và xác định khâu đột phá chính là công tác kiểm tra, giám sát. Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội Đảng lần thứ XII đến nay, công tác kiểm tra, giám sát của Đảng, nhất là của Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, đồng thời tích lũy được những kinh nghiệm quý báu trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối, sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. Trên cơ sở đó, trong những năm tới công tác kiểm tra, giám sát cần tập trung vào một số trọng tâm, trọng điểm sau đây:

Thứ nhất, công tác kiểm tra, giám sát cần chuyển mạnh về các tổ chức, cấp ủy đảng ở cơ sở, địa phương, nhất là từ chi bộ, khắc phục tình trạng “trên nóng dưới lạnh” lấy kiểm tra, giám sát phòng ngừa là chính không để tình trạng suy thoái trầm trọng, đánh mất vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên rồi mới bị động chạy theo xử lý.

Thứ hai, để bảo Cương lĩnh, Điều lệ, các nguyên tắc, quy chế, quy định, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ, được thực hiện một cách nghiêm túc, thì công tác kiểm tra, giám sát tại các tổ chức, cấp ủy đảng phải là công việc thường xuyên, như “rửa mặt hằng ngày” không nên để những vấn đề bức xúc, nổi cộm xảy ra hay có ý kiến, kiến nghị, khiếu kiện của cán bộ, đảng viên, quần chúng mới tiến hành kiểm tra. Trên cơ sở tự phê bình và phê bình, trong đó đặc biệt chú ý kiểm tra, giám sát người đứng đầu trên cơ sở quy chế, quy định của Đảng về các đối tượng này.

Thứ ba, quán triệt và thực hiện nguyên tắc sinh hoạt đảng, bất cứ một cấp ủy hay một cá nhân lãnh đạo nào trong các tổ chức, cấp ủy đảng cũng phải chịu sự kiểm tra của cấp ủy đảng, của uỷ ban kiểm tra cùng cấp. Tuyệt đối không có “vùng cấm” trong công tác kiểm tra. Kinh nghiệm cho thấy rằng, tình trạng quan liêu, lộng hành, độc đoán, chuyên quyền, kể cả sự suy thoái của không ít tổ chức, cá nhân đã nảy sinh và phát triển một cách nhanh chóng khi họ thoát khỏi sự kiểm tra, giám sát của tổ chức, cấp ủy đảng và quần chúng, nhân dân

Thứ tư, cần kết hợp chặt chẽ giữa công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức, cấp ủy đảng với công tác kiểm tra, giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ quan thông tin đại chúng và báo chí của quần chúng nhân dân. Muốn làm tốt việc này phải có cơ chế tạo điều kiện cho các tổ chức và quần chúng, nhân dân có được những thông tin cần thiết có liên quan. Vì vậy, công khai, minh bạch, nhất là việc kê khai thu nhập, tài sản; cán bộ, đảng viên phải gần dân, sát dân, tự phê bình trước các tổ chức đại diện cho nhân dân có cơ hội trực tiếp góp ý với cấp ủy đảng và phê bình cán bộ, đảng viên;

Thứ năm, để nâng cao hơn nữa vị trí, vai trò của uỷ ban kiểm tra các cấp, cần có cơ chế, giao thêm quyền hạn cho uỷ ban kiểm tra các cấp. Uỷ ban kiểm tra phải được hoạt động một cách độc lập tương đối, chỗ dựa duy nhất của họ là các nguyên tắc hoạt động của Đảng, Cương lĩnh, Điều lệ Đảng, lợi ích của Đảng, dân tộc và nhân dân. Cán bộ làm công tác kiểm tra, giám sát là đặc biệt quan trọng, phải là những người có phẩm chất đạo đức, có bản lĩnh, công tâm, khách quan đồng thời phải là những người có tấm lòng nhân hậu như những bác sĩ chuyên “trị bệnh cứu người”./.